Беларускі дзяржаўны архіў-музей літаратуры і мастацтва

Аляксандра Ануфрыеўна Паслядовіч нарадзілася 23 красавіка 1918 года ў Мінску, у сям’і чыгуначнага служачага. З 15 гадоў наведвала прыватную студыю беларускага жывапісца Валянціна Віктаравіча Волкава.

У 1938 годзе, скончыўшы 9 класаў, паступіла на другі курс Віцебскага мастацкага вучылішча. Яе выкладчыкамі былі Іван Восіпавіч Ахрэмчык, Леў Мееравіч Лейтман, Фёдар Адольфавіч Фогт і інш.

Аднак скончыць навучанне ў вучылішчы Аляксандры Паслядовіч не давялося, калі яна перайшла на пяты курс, пачалася Вялікая Айчынная вайна. А.Паслядовіч эвакуіравалася ў Куйбышаўскую вобласць, дзе працавала ў калгасе. У 1942 годзе Аляксандра Ануфрыеўна прыехала ў Казань. Там яна уладкавалася кантралёрам на авіязавод. Вясной гэтага ж года пераехала ва Уфу, дзе некаторы час працавала экскурсаводам у Мастацкім музеі.

Увосень 1943 года Аляксандра Ануфрыеўна паступіла ў Ленінградскую акадэмію мастацтваў (пазней Ленінградскі інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І.Я. Рэпіна) на факультэт жывапісу. Акадэмія ў час яе паступлення знаходзілася ў эвакуацыі ў Самаркандзе, у канцы 1943 года пераехала ў г. Загорск, а адтуль, увосень 1944 г., у Ленінград.

Выкладчыкамі жывапісу ў Паслядовіч у гэты перыяд былі: кіраўнік персанальнай майстэрні пры акадэміі мастацтваў Аляксандр Александровіч Асмёркін і Глеб Александровіч Савінаў (сын вядомага мастака, прафесара Аляксандра Савінава); малюнак выкладаў прафесар Сямён Львовіч Абугаў, дзякуючы якому Паслядовіч захапілася графікай, і на чацвёртым курсе перайшла на аддзяленне графікі (1943-1950 гг.). Там яе педагогамі былі Кастусь Івановіч Рудакоў (жывапіс, кампазіцыя), Уладзімір Міхайлавіч Канашэвіч, а пазней – Генадзь Дзмітрыевіч Епіфанаў (кніжная графіка). Дыпломнай работай студэнткі Паслядовіч сталі ілюстрацыі да рамана Веры Кетлінской «Мужество». Па выніках абароны дыплома Аляксандра Паслядовіч атрымала адзнаку «добра» і званне мастака-графіка.

Пасля навучання А.Паслядовіч засталася жыць у Ленінградзе. З 1953 года брала ўдзел у мастацкіх выставах, працавала ў выдавецтвах «Молодая гвардия», «Лениздат», «Госиздат», афармляла і ілюстравала кнігі. З 1954 г. – член Саюза мастакоў Ленінграда.

У 1957 г. па стане здароўя А.Паслядовіч вярнулася на радзіму, у Мінск. Тут яна актыўна займалася творчай працай у галіне кніжнай графікі. Аўтар ілюстрацый да кніг "Сымон-музыка" і "Рабакова хата" Якуба Коласа, збора твораў індыйскіх пісьменнікаў "Дрэва вады", "Кацярына" Тараса Шаўчэнкі (у сааўт. з Віктарам Сахненкам) і інш. А.Паслядовіч шмат падарожнічала: наведвала Балгарыю (у 1963 і 1972 гг.), Італію (у 1965 г.), Францыю (у 1972 г.). Пасля кожнай вандроўкі Аляксандра Ануфрыеўна пакідала нататнік з замалёўкамі і запісамі.

Апроч таго, мастачка захаплялася вандраваннямі па Беларусі, падчас якіх займалася зборам розных этнаграфічных матэрыялаў, рабіла замалёўкі, накіды, эскізы, што потым паслужылі для стварэння цэлых графічных серый і цыклаў.

У 1963 г. Аляксандра Паслядовіч атрымала званне заслужанага дзеяча мастацтваў БССР.

З 1964 па 1966 гг. Паслядовіч выкладала ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце (зараз Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў). Потым зноў займалася толькі ўласнай творчасцю.

Аляксандра Паслядовіч працавала ў розных тэхніках станковай графікі. Але, прынята лічыць, што найбольшых поспехаў яна дасягнула ў тэхніцы літаграфіі. На Беларусі Паслядовіч лічыцца заснавальнікам каляровай літаграфіі. Мастачка скарыстоўвала ў сваіх работах традыцыі народнага мастацтва. Найбольш поўна гэта раскрываецца ў серыі "Жанчыны Палесся" (1965). Сярод асноўных твораў: серыі "Поры года", "Па родным краі", "Закарпацце", "Па Палессі", "Па Італіі", "Па Балгарыі", "Працоўныя Палесся", "Людзі калгаснай вёскі", "Беларускія жанчыны", "Народныя майстры", "Беларускія народныя святы", "Па матывах беларускіх народных песень", а таксама шэраг партрэтаў і нацюрмортаў.

Памерла А.А. Паслядовіч 23 красавіка 1988 г. Пасмяротна, 28 снежня 1988 г. узнагароджана Дзяржаўнай прэміяй БССР за графічныя лісты "Жанчына са збанам", "На адпачынку", "Святочны дзень", "Надыход ночы", "Саламяная птушка" і цыкл "Беларускі нацюрморт".

Змешчаная тут выстава заснавана на дакументах і матэрыялах, якія захоўваюцца ў сямейным фондзе графіка Аляксандры Ануфрыеўны Паслядовіч і яе мужа, мастака Віктара Іванавіча Сахненкі (ф. 235). Дакументы сямейнага фонда паступілі ў архіў-музей у 1979 г. ад самой мастачкі, а ў 1994 г. ад яе сястры Зінаіды Ануфрыеўны Грыдзінай. Дакументы архіва А.А.Паслядовіч складаюць 143 справы (483 дакументы) за 1930-я – 1988 гг. Выстава мае на мэце ўшанаваць 100-годдзе таленавітага майстра і яшчэ раз звярнуць увагу на яе асобу і творчасць.

15 чэрвеня 2018 г.

Выставу падрыхтавала вядучы архівіст К.М.Петухова